امان الله شبانکاره

در میانه ی رقابت های شدید اقتصادی کشورهای در حال توسعه برای کسب سهم بیشتر از اقتصاد جهانی، آن چیزی که در این میان برای این قبیل کشورها بیش از هر چیز دیگری، حیاتی تر به نظر می رسد، بحث کار آفرینی می باشد. کارآفرینی، راهبردی نوین برای توسعه کشورها، ایجاد رفاه و اشتغال، شناخت فرصت‌های مناسب و افزایش تولید به حساب می‌آید. کارآفرینی باعث به وجود آمدن نوآوری‌هایی می گردد که تقاضاهایی برای محصولات و خدمات جدید که قبلاً وجود نداشتند را به بار می‌آورد و در نتیجه عرضه محصولات جدید را افزایش می دهد و موجب افزایش اشتغال و حرکت رو به رشد اقتصاد و در نتیجه بهبود وضعیت زندگی افراد جامعه خواهد شد. آمارها و اطلاعات موجود از اقتصاد جهانی حکایت از سهم عمده ی کسب و کارهای کوچک و متوسط در اقتصاد کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه دارند. عوامل ذکر شده باعث شده که امروزه دولت‌ها و سازمان‌ها به کارآفرینی اهمیت بیشتری می‌دهند و راه شکوفایی اقتصادی را در گروی توسعه کارآفرینی می‌دانند.

در ابتدا تعریفی از کارآفرین داشته باشیم. کارآفرین کیست و کارآفرینی چیست؟ بنا بر یک تعریف آکادمیک، کارآفرین کسی است که متعهد می شود مخاطره هـای یک فعالیت اقتصادی را سازماندهی، اداره و تقبل کند. در یک نظام اقتصادی پیشرو، نوآوران، صاحبان اندیشه و ایده، سرمایه‌های اصلی یك بنگاه اقتصادی و از عوامل اصلی توسعه پایدار محسوب می‌شوند ، ایفای نقش می کند. شخص كارآفرین، نوآور و خلاق، مخاطره پذیر و مسئولیت پذیر است. او هدف گرا، واقع گرا و رشدگراست. كارآفرین دارای عزم و اراده، اعتماد به نفس و استقلال طلب است. قدرت تخیل، دوراندیشی و آینده نگری از دیگر ویژگی‌های كارآفرینان است. كارآفرین چالش‌ها را، مانع پیشرفت و نمو خود و کسبش نمی بیند و یک به یک این پالش ها و تهدیدها را به فرصت بدل می نماید. او تلاش می‌كند تا دانش تولید شده در مراكز تحقیقاتی را به دانش تولید محصول تبدیل نماید و محصولی قابل رقابت به بازار ارائه دهد. کارآفرینی فرآینــدی است که منجر به ایجــاد رضایتمندی و یا تقاضای جدید می گردد. کارآفرینی عبارتسـت از فرآینـد ایجـاد ارزش از راه تشکیل مجموعه منحصر به فردی از منابع به منظور بهره گیری از فرصتها.

با نگاهی گذرا به شرایط اقتصادی جهان مدرن، به راحتی درک خواهیم کرد که ساختار اقتصادی دنیای امروز با گذشته به طور اساسی تفاوت دارد. شاید تا چند سال قبل، املاک و دارایی ها، کارخانجات و دستگاه ها، نقشی بی بدیل در تعیین جایگاه یک بنگاه اقتصادی داشت اما اکنون و با اشباع شدن نظام های اقتصادی از کالاها و خدمات کلاسیک، نوآوری، ابداع، خلق محصولات جدید و دارایی‌های نرم افزاری است که به عنوان شاخص های تعیین کننده در این حوزه، تاثیر گذار می باشند. تا یکی دودهه قبل، افرادی چون راکفلر، با در اختیار داشتن سرمایه های هنگفت مالی، از موفق ترین و ثروتمندترین افراد بودند اما در دنیای امروزه، افرادی همچون زاکربرگ، استیو جابز و ...، با دانش و نوآوری خود، زمینه های پیدایش و تثبیت قدرت اقتصادی و اجتماعی بزرگی برای خود و کشورشان ایجاد کرده اند.
اگر بپذیریم كه در قرن حاضر اقتصاد جهان و سرعت رشد اقتصادی بر پایهی ایده های نو و نوآوری استوار است باید بستر لازم را برای رشد كسانی كه ایده را به محصول، و علم و دانش را به صنعت تبدیل می‌نمایند، فراهم سازیم. اینجاست كه نقش كارآفرین و نیاز به كارآفرین در جامعه به شکلی برجسته، نمایان می گردد. و اینجاست که به  مفهوم کلی کارآفرین پی خواهیم برد و می‌توان گفت، كارآفرین ارتباط دهنده ی دانش و علوم با صنعت و بازار است.

با توضیحاتی که داده شد، و تعاریفی که برای کارآفرینی و شخص کارآفرین  ارائه گردید، این سوال پیش می آید که در کل، مفهوم کسب و کار نو چیست و زمینه ها و فضاهای موجود برای این قبیل فعالیت ها در چه بخش ها و قالب هایی قابلیت اجرا خواهند داشت؟ کارآفرینی به طور کلی به معنی فرصت طلبی است یک فرصت می تواند به عنوان یک مجموعه مطلوب از شرایط ایجاد شده و یک نیاز یا تشریح یک مفهوم کسب و کار باشد. مفهوم کسب و کار نو، به سرمایه گذاری روی فرصتهای جدید به صورت عوامل بی نظیر یا نوآور اطلاق می شود . این خصوصیت می تواند در تولید یا ارائه خدمت در کسب و کار یا در برخی جنبه های عملیابی مخاطره جویی مانند روشهای توزیع یا رویکرد قیمت گذاری منعکس شود. برای درک بهتر این مفاهیم، بهتر است چهارچوب های نوآوری را مشخص نماییم. ایم مشخصات شامل مواردی همچون، جدید بودن محصول یا خدمت در دنیا، جدید بودن محصول یا خدمت در بازار کشور، جدید بودن محصول یا خدمت موسسه در صورتی که حد اقل یک رقیب داشته باشد، اضافه کردن به خط تولید محصول یا خدمت موسسه،  بهبود تولید و خدمت اصلاح شامل کار برد ویژگیهای جدید انتخاب یا تغییرات جدید، کاربرد جدید از خدمت یا محصولات موجود شامل یه که گیری برایبخش جدیدی از بازار، استقرار دوباره خدمت یا محصول موجود، بهبود فرایندها که منجر به ایجاد ارزش برای مشتری شود افزایش بهره وری و کاهش هزینه شود، اجرای سیستم یا رویه جدید، ساختار یا شکل سازمانی جدید، روش تولید جدید، رویکرد فروش یا بازاریابی جدید، برنامه حمایت از مشتری جدید، کانال و روش توزیع جدید، رویکرد استراتژیک جدید، روش جدید تامین منابع مالی، رویکرد جدید قیمت گذرای و تکنیک های جدید خرید می باشند.

در این بین، مشکلی بزرگ وجود دارد و آن موضوع، عدم حمایت یا حمایت های ناکافی از بحث کارآفرینی در کشور ما می باشد. مراكز حمایت از كارآفرینان در كشور ما بسیار محدود  و بعضا ناکارآمد می باشند و كارآفرین با تمام مشكلات ضمن تلاش جهت تبدیل ایده به محصول باید تمامی ریسک های مربوط به کار، ایده و سرمایه گذاری را نیز خود، شخصا بر عهده بگیرد. مراكز حمایت از كارآفرینان به دلیل نداشتن پشتوانه مالی و عدم حمایت جدی از طرف نهادهای ذیربط قادر نیستند پاسخگوی نیازهای مالی كارآفرینان باشند.  افرادی که خطرات و مصائب این مسیر را به جان می خرند، با سرمایه های محدود خود و گاها با دریافت مقداری وام وارد یك حركت اقتصادی و صنعتی می‌شوند و در بسیاری از مواقع زندگی و تمام دارایی خود را در راه توسعه صنعتی از دست می‌دهند.
موضوع یا مشکل بعدی ارتباطی به دولت و حمایت های دولتی و سازمانی ندارد و مستقیما به افراد جامعه ارتباط دارد. متاسفانه در كشور ما، افراد بیشتر به دنبال پشت میز نشینی و کارمندی هستند و روحیه ی کارمندی دارند تا كارآفرینی و ریسك‌پذیری و این موضوع می طلبد که مدیران كشور بكوشند بر مبنای یك برنامه‌ریزی جدی، به ارتقای فرهنگ كارآفرینی در كشور کمک کنند.

متاسفانه کشور ما دچار یک بیماری مزمن اقتصادی است و آن تکیه اقتصاد کشور بر منابع و درآمدهای نفتی است. اقتصاد دولتی مبتنی بر نفت مانع رشد و توسعه اقتصادی است، چرا كه اقتصاد دولتی از كارآیی و بهره‌وری پایین برخوردار است. متاسفانه ما شاهد این امر هستیم که بیشترین منابع به سمت شرکت ها، ادارات و سازمان های دولتی یا خصولتی هدایت می شوند که این امر، بیماری مزمن اقتصاد کشور ما را تشدید می کند. ما می توانیم با ایجاد محیط رقابتی و به كارگیری سرمایه‌ها و استعدادهای مردمی ‌سهم بخش‌خصوصی در اقتصاد را افزایش دهیم و در این محیط است که انگیزه ها برای نوآوری و کارآفرینی شکل می گیرند.كارآفرینی باعث استفاده از ظرفیت‌های بلااستفاده در اقتصاد، ایجاد محیط رقابتی، بهبود كیفیت محصولات تولیدی توسعه صادرات غیرنفتی و توسعه انتقال تكنولوژی و فناوری‌های جدید می‌شود. ایجاد محیط رقابتی در كشور باعث تخصیص بهینه منابع شده و این امر كاهش تبعیض و رفع فقر و بهبود كیفیت زندگی مردم را به همراه خواهد داشت.
برای ایجاد یک فعالیت موفق ضروری است تا محیط کارآفرینانه در صنعت خویش را شناسایی کنیم .

انبوهی از مسیرهای کارآفرینانه وجود دارد تعدادی از محققان مسیرهای زیررا شناسایی   کرده اند :
1 – توسعه  کسب و کارهای خانگی
2- حرکت در جهت ارائه خدمات اطلاعاتی
3 – افزایش برون سپاری
4 – ایجاد اتحادهای استراتژیک جدید
5 – حرکت به سوی جهانی شدن
6 – عدم استخدام های جدید در راستای توسعه کار آفرینی
7 – بازسازی کسب و کارهای آغاز شده
8 – افزایش کسب و کارهای با مالکیت زنان و اقلیت ها
9 – توسعه کسب و کار های با اهداف غیر انتفاعی و توسع کار آفرینی اجتماعی
استان بوشهر، از جمله مناطق بسیار بکری می باشد که فضا جهت فعالیت های کارآفرینانه، بسیار زیاد و دست نخورده می باشد. استان ما به عنوان پایتخت انرژی کشور، و یکی از قطب های نخیلات و تولید خرمای کشور و همچنین یکی از قطب های تولید آبزیان کشور، پتانسیل های فراوانی برای سرمایه گزاران در این بخش ها و فعالیت کارآفرینان در این حوزه ها را دارا می باشد.
امیدواریم که مسولین استانی، با اندیشیدن تمهیدات مقتضی، فضا را برای فعالیت جوانان و کارآفرینان بومی استان فراهم کنند تا خطرات فراروی طرح های نوآورانه، مانع فعالیت شرکت ها، سازمان ها و اشخاص کارآفرین نباشند.