اصل تنازع بقاء که با سمت و سوی تکاملی توسط داروین در دنیای بیولوژی و جانوری مطرح گردید، نهایتا به نفع نوع قوی و علیه انواع ضعیف در جهان اجتماعی نیز تئوریزه گردید. در همین مسیر، هربرت اسپنسر (یکی از جامعه شناسان قرن 19میلادی) با نگاه اندامواره ای به جامعه، اصل تنازع بقاء و غلبه ی قوی بر ضعیف را در راستای بقاء اصلح و تکامل اجتماعی در حیات بشری سرایت داد.
این نظریه که تحت نام داروینیسم اجتماعی مشهور است را می توان در بعد سیاسی حیات بشری نیز بازسازی کرده و به عنوان زیرشاخه ای از آن در نظر گرفت. زیرشاخه مذکور که آن را داروینیسم سیاسی می نامیم با طرح یک پیش فرض در مورد انسان قابل تشریح و توصیف می باشد.
نوع انسان به واسطه ی اراده مندی و ذی شعور بودن، قادر است که در همه ی وجوه مشترک خود با دیگر حیوانات (یعنی غرایز) گوی سبقت را برباید و با عقلانیت ابزاری مورد نظرها برماس و عمل معطوف به هدف (به تعبیر ماکس وبر) به پاسخگویی هر چه بیشتر وجه حیوانی خود بپردازد. عقلانیت های دوگانه در غیبت انواع دیگر آن و در فقدان یا ضعف شناخت های فراعقلی (وحی و الهام) همسویی شدیدی با غرایز خواهند یافت که نهایتا غریزه محوری هوشمندانه را شکل می دهند. این غریزه محوری ما را وارد دنیایی فرابیولوژی  می سازد و جهانی را عرضه می کند که در آن الگوهای متعددی از روابط گسسته رقابت آمیز و ستیزه جویانه نمودار خواهد شد.
کسانی که رقابت و ستیز در حوزه ی سیاسی را با تاکتیک روباه صفتانه و مزورانه پیش ببرند یا گرگ منش گردند و شیوه های زورمندانه را به کار گیرند به الگوی داروینیسم سیاسی نزدیک تر و برآن منطبق خواهند شد. در نظام های سیاسی غیر مردم سالار و نوع استبدادی آن، نیاز کمتری به روباه صفتی وجود دارد. دلیل این امرآن است که در جهان استبداد، تنازع بقاء با سلطه ی قوی بر ضعیف به پایان خود رسیده و انفعال و تسلیم شدگی هم نوعان مستضعف (ضعیف شده) در برابر اقویا، نهادی و ساختارمند گردیده است. ماهیت این تنازع بقاء بر خلاف آنچه در دنیای جانوری و بیولوژیکی می گذرد غالبا زنده ماندن یک نوع و مرگ زیستی نوع دیگر نیست، بلکه برتری نحوه ی زندگی یک گروه بر دیگر هم نوعان خود و تحمیل الگوی سیاسی خاص بر آن هاست. این تحمیل که علی رغم میل و خواسته زیردستان صورت می پذیرد، نمایشگر غلبه ی نوع قوی بر هم نوع ضعیف (بخوانید ضعیف شده) در دنیای بشری ست.
بر خلاف آن چه که عمدتا در نظام های سیاسی استبدادی می گذرد، بسیاری از جوامع به اصطلاح دموکراتیک و نیز جوامعی که بر عمل عقلایی معطوف به هدف یا عقلانیت ابزاری تاکید می ورزند، با رعایت اصل سود و زیان به این نتیجه رسیده اند که حذف وجودی هم نوعان رقیب، نهایتا به زیان خودشان نیز خواهد بود. زیرا در صورت نبود این همنوعان، سلطه گری و غلبه قوی بر ضعیف بروز نخواهد یافت و لذا یکی از ابزارهای مهم بهره وری و استثمار که همان افراد مورد سلطه هستند را از دست خواهند داد. تحت این وضعیت، عقل محاسبه گر و سود جوی دنیامدار، تغییر تاکتیک داده و روباه صفتی را به جای گرگ منشی به آن ها پیشنهاد می دهد تا از این طریق نهایتا همان هدف به اصطلاح بقاء اصلح! و غلبه نوع قوی (بهتر است بگوییم همنوع قوی) به شکلی آرام و نرم عملیاتی گردد.
این تغییر تاکتیک به گونه شبیه سازی شده اش در جهان توسعه نیافته و در حال توسعه، نه تنها به صاحبان قدرت بلکه به روش ها و شگردهای تبلیغاتی اهالی بیرون از قدرت نیز مربوط می گردد. کسانی که در بیرون از قدرت قرار دارند و برای رسیدن به آن از اصل ماکیا ولی هدف وسیله را توجیه می کند استفاده می نمایند (مثل حیله های رسانه ای جلب آراء) تفاوت چندانی از نظر استراتژی و تاکتیک با افراد درون قدرت ندارند (زیرا هدف هر دو قدرت و سلطه است). مصداق امروزی این اصل، کسانی هستند که از فرط قدرت طلبی به افراط گرایی در شعار دموکراسی و آزادی افتاده اند. تحت پوشش همین افراط گرایی شعاری که یک طرح شبیه سازی شده و تقلیدی از جوامع لیبرالی می باشد اکنون شاهد روییدن قارچ گونه مدعیان دموکراسی و آزادی در جهان ذکر شده هستیم.
اگر این شعارگرایی به خصوص در جامعه ایران به عمل گرایی صادقانه با جهت گیری استقلال خواهی منجر نگردد، اثر نهایی اش ایجاد یک حیاط خلوت برای تحقق آرام، پنهان و بلندمدت غلبه ی قوی بر ضعیف یا همان داروینیسم سیاسی خواهد بود. بدیهی ست که این نوع داروینیسم سیاسی که رشته حیاتش به از ما بهتران در آن سوی مرزها پیوند می خورد توان فراهم ساختن زمینه تکرار و بازگشت رویکردهای غرب گرایانه را نیز خواهد داشت. این نوع داروینیسم در یک حوزه ی فرهنگی دنیامدار و سودپرستانه مانند حوزه لیبرال ـ سرمایه داری و نیز در میان مقلدان این حوزه فرهنگی در دنیای توسعه نیافته، واقعیتی انکار ناپذیر است که لازم است از تکرار آن خصوصا در جامعه خودمان پیشگیری به عمل آید.
اکنون جامعه ما با پشت سر گذاشتن تجربیات مثبت و منفی در تاریخ معاصر خود و به خصوص با پیدایش خودباوری و اعتماد به نفس بالای بعد از انقلاب به توانمندی لازم برای الگوپردازی و نظام سازی مبتنی بر ارزش ها و نیازهای خود دست یافته و این پیام را به ما می رساند که «فرهنگ سیاسی جامعه ایران یک الگوی خاص خود را اقتضا می کند». الگویی که دارای جهت گیری استقلال طلبانه و همسو با ارزش ها و عقاید دینی و مذهبی مان باشد. لذا در این فرهنگ سیاسی، الگوی لیبرال ـ دموکراسی آن هم با چاشنی کاپیتالیسم، جایگاه نا پایدار و تنش آفرینی خواهد داشت و همواره به صورت یک پدیده لومپن و بی ریشه یا فاقد اصالت به نظر خواهد آمد. /م